Peter Chinovsky: uitmuntend lithograaf

Reeds enkele decennia genieten de exlibrisliefhebbers, waar dan ook ter wereld, van de overvloed aan schitterende prenten die de Bulgaarse grafici maken. Meestal gaat de voorkeur van de grafiekverzamelaars uit naar diepdruk en op dat gebied worden ze door de Bulgaarse kunstenaars ruimschoots bediend. Maar sinds kort wordt de aandacht ook getrokken door de uitmuntende lithograaf Peter Chinovsky.
Afgestudeerd aan de kunstacademie van Sofia vervolgde hij zijn studie aan de faculteit beeldende kunst van de universiteit in Veliko Tarnovo. Daar bekwaamde hij zich in het drukkersatelier van de vermaarde lithodrukker Rumen Raikov in de kneepjes van de lithografie. Hij leerde er alle technische mogelijkheden van het werken op de lithosteen en sindsdien werkt hij het liefst met het lithografisch potlood, zodat hij zijn excellente tekenvaardigheid kan tonen. Sinds kort werkt hij niet meer op de steen maar is hij overgestapt op het gebruik van aluminium plaat als drager van zijn tekeningen. Overigens zonder dat het ten koste ging van de kwaliteit van zijn prenten.

De tekeningen van Peter Chinovsky hebben een barokke uitstraling. Dynamiek, contrast, passie en drama zijn de ingrediënten van zijn grafische verbeeldingen. Daarbij valt het op, dat Peter Chinovsky een uitermate begaafde beeld-regisseur is. Zijn tekeningen zouden niet misstaan op het plafond van de Sint Ignatiuskerk of de Gesu te Rome.

Een schitterend voorbeeld daarvan is het exlibris ‘Susanna and the elders’ (opus 6, 2012) dat hij op de steen tekende voor Marvin Bolotsky en dat werd afgedrukt door Rumen Raikov.
Een overweldigende driehoeks-compositie dwingt de beschouwer lange tijd te kijken om op die manier binnengelaten te worden in de wervelwind van beeldelementen. Natuurlijk wordt de blik van de beschouwer meteen gegrepen door de vrouw die centraal in beeld zweeft. Op wonderlijke wijze speelt de kunstenaar hier met het ruimtelijk effect, eigen aan een barokke vormgeving. Om dat effect nog te verhogen voegt hij witte vlakken toe zodat het oppervlak van de prent wordt opengebroken en er meerdere lagen ontstaan. Het is eventjes goed turen om te zien in welke laag Susanna zich bevindt en in hoeverre zij op de voorgrond treedt of in de achtergrond opereert. Dat ruimtelijk spel wordt nog gecompliceerder door de plaatsing van de oude mannen, die dichtbij en veraf compositorisch op haar gericht zijn.

Het bijbelse verhaal over de kuise Susanna zult u wel kennen en het is dan opgevallen dat de kunstenaar drie (of vier) in plaats van twee oude mannen ten tonele voert. Dat kan een dichterlijke vrijheid genoemd worden, maar het is, in dit geval, tevens interessanter voor een mooie compositie. Ook de vliegende zwarte stenen voegen iets toe aan het verhaal uit het Boek Daniël. Filosoferend over symboliek noemt Peter Chinovsky de zwarte stenen een effect om Susanna te isoleren. Ook de bladeren die uit het haar dwarrelen geven de beschouwer het gevoel dat de Susanna op dit exlibris een andere rol speelt dan in het verhaal uit de bijbel. Wie lang naar deze prent kijkt krijgt meer en meer het gevoel dat de betrokkenheid van de personen op elkaar haast miniem is, ondanks de blikrichting van de mannen en de tastende handen. De beschouwer wordt al kijkend geconfronteerd met het onbegrijpelijke. In wezen is dat in de kunst het elementaire.

Een ander bijbels thema, terug te vinden op muurschilderingen, fresco’s en schilderijen, is het verhaal over Adam en Eva. Veelal wordt het eerste mensenpaar afgebeeld als gelukkige echtelieden temidden van een weelderige fauna en flora. Boeiend zijn ook de verbeeldingen van de zondeval en de verdrijving uit het paradijs. Op de vraag van mijn vrouw en mij aan Peter Chinovsky of hij ons geliefde Adam en Eva-thema voor ons wilde gebruiken op een boekmerk met onze naam, stuurde hij een schets waarop hij het bewuste paar haast frontaal toonde met als bijzonder detail het ontbreken van een gedetailleerd gezicht bij de twee personen. In een verklaring voor dit opvallend detail sprak hij over depersonaliseren. Op deze wijze maakt hij het gelaat van de man en de vrouw tot een universeel gezicht. De twee mensen op het boekmerk staan voor ieder willekeurig paar.
De verticale compositie in dit exlibris suggereert een desolate stilte. De troosteloosheid en terneergeslagenheid wordt geaccentueerd door het donkere vlak aan de achterzijde, de donkere lijn die de man en de vrouw verbindt en de uitgestorven vlakte waarin ze geplaatst zijn, de vlakte die voortaan hun wereld zal zijn. ‘Ziet de mens’ had dit boekmerk kunnen heten, maar Peter Chinovsky gaf het de naam ’Fall’ (opus 19, 2014). Het corpus delicti van deze val ligt op de hand van Eva.

Een geheel ander thema dan de twee vorige is te zien op het boekmerk ‘Music’ (opus 12, 2013) dat Peter Chinovsky getekend heeft voor de Vlaamse bibliofiel Hugo Viaene.
De beschouwer van deze prent wordt, kijkend vanaf linksonder, geconfronteerd met een zeer geconcentreerd musicerende vrouw. Haar gezicht is een weinig weggedraaid en haar ogen zijn gesloten, zodat het lijkt alsof zij geen confrontatie zoekt. Ze is geheel verdiept in het ten gehore brengen van de door Johann Wolfgang von Goethe in 1782 geschreven romantische ballade ‘Erlkönig’ die, onder meer, door Franz Schubert op muziek is gezet. Aan de onderzijde van het exlibris leest de beschouwer de begintekst van deze ballade: ‘Wer reitet so spät durch Nacht und Wind?’
Afgezien van deze romantische scene kan het niemand ontgaan dat Hugo Viaene de alom aanwezige boeken op dit exlibris koestert.

Eind maart 2014 had Peter Chinovsky reeds 21 exlibris op zijn opuslijst staan, een lijst die begint in 2012. Men kan verwachten dat in de komende tijd zijn exlibris voortdurend de aandacht zullen blijven trekken en behouden.

Jos van Waterschoot

Uit: Grafiekwereld, jaargang 57, 2014, nummer 3